“Een duurzaam gebouw is een gebouw dat is ontworpen voor onvoorspelbare gebeurtenissen.  Een gebouw moet worden gemaakt om te veranderen. ” - bOb Van Reeth, architect (1)

De Heilige Geest kapel, het parochiehuis en de onderpastorie van Kanegem werden samen met de naastliggende dorpswoning gelijktijdig gebouwd tussen 1897 en 1900. Ze vormen een ensemble van gebouwen die ten volle hebben geleefd en stelselmatig werden aangepast naar de noden van hun tijd. Bij de onderpastorie werd in het verleden drastisch ingegrepen waarbij ‘…vloerniveaus en bouwlagen werden gewijzigd door indeling in drie appartementen…’ en ‘… de oorspronkelijke twee bouwlagen zijn vervangen door drie bouwlagen, waardoor zich een ingrijpende wijziging in de travee-indeling voordeed’ . Bij de dorpswoning Sint-Bavostraat nr.4 werden alleen kleine aanpassingen uitgevoerd in de voorkamer en in het achterhuis. Daarentegen vinden we ook de congregatiezaal gehavend terug. Door verschillende verbouwingen werd o.m. de het maaiveldniveau uitgebreid en de achtergevel op de eerste verdieping dichtgemetseld. Het oorspronkelijke interieur is verdwenen en een garagepoort werd toegevoegd in de straatgevel. Ondanks deze zichtbare aantastingen heeft de stad Tielt vanuit het Onroerend Erfgoeddecreet een ‘zorgplicht’ voor deze gebouwen. Het erfgoed is immers beeldbepalend en het maakt deel uit van het geheugen van het dorp. 

Deze dualiteit tussen de gehavende toestand en de historische waarde van deze plek lezen we als een opportuniteit en motivatie om doordacht maar krachtig in te grijpen. In het door ons voorgestelde ontwerp wordt enerzijds ingezet op het kenmerkende ensemble van gebouwen, een compositie waar we aan toevoegen, en anderzijds op de ruimte van de parochiezaal op zich, als hoge kamer gelegen boven het dorpsplein. We aanschouwen dit erfgoedensemble als een geschenk die mede de identiteit van het nieuwe ontmoetingscentrum bepaalt en waarbij het mogelijk is om de kloeke gebouwen – als ‘intelligente ruïnes’ (1) - opnieuw een andere functie te geven.
 

scharnierpunt / verbindingsas

Door de aankoop van de woning Sint-Bavostraat nr.4 is niet alleen het merkwaardig ensemble van gebouwen in handen van de stad vervolledigd maar tevens is een publieke verbindingingsas ontstaan via de Astenhove(straat), de Oliepotstraat, langs het kerkhof tot de aansluiting naar de bestaande sportinfrastructuur. Het nieuwe ontmoetingscentrum kan door zijn ligging langs deze as een scharnierpunt zijn tussen de woonwijk(en) aan de zuidzijde van Kanegem, de sportfaciliteiten in het noorden en de oude dorpskern.

Het waardevol ensemble van gebouwen langs de Sint-Bavostraat vormt op dit moment een barrière tussen de toekomstige recreatiezone en de dorpskern. Net hier staan tegenovergestelde gevels, in een vis-à-vis, op 5 meter van elkaar met een plaatselijke vernauwing in de Sint-Bavostraat. Binnen deze opdracht hebben we de ambitie om een sprekende connectie te maken tussen het kerkplein en de nieuwe publieke ruimte aan de achterzijde van het bestaande parochiehuis. Het door ons voorgestelde plan richt het nieuwe ontmoetingscentrum zowel naar de verbindingingsas als naar het oude dorpscentrum. 

zichtbare toegang

In de bestaande voorgevel van het parochiehuis maken we - op de plaats waar vroeger een poort werd toegevoegd en net voorafgaand aan de vernauwing in de Sint-Bavostraat - een nieuwe opening die zich inpast binnen de tekening en traveeën van de oorspronkelijke gevel. De nieuwe buitendoorgang werkt herstellend en tegelijk ambitieus. De voorbijganger krijgt een blik op het achterliggende binnenplein en het ontmoetingscentrum krijgt een zichtbare toegang aan de zijde van de kerk. De doorgang is een waardige ingang maar ook een doorrit voor onderhoudsvoertuigen, een overdekte schuilplaats voor dorpsbezoekers, e.a.

hergebruik

Bij het hergebruik van de bestaande gebouwen willen we niet inbinden op hedendaagse normen naar duurzaamheid, akoestiek, isolatie, bouwfysica en ander comfort. Het volume van het bestaande ensemble willen we compact houden en herleiden tot wat essentieel is; een juxtapositie van Heilige Geest kapel, parochiehuis, onderpastorie en dorpswoning. De grens tussen wat we behouden en wat wordt weggenomen wordt ook om budgettaire redenen sterk afgelijnd. Aanbouwen en latere toevoegingen die een doorlopende isolatieschil aan de binnenzijde verhinderen worden in een beweging afgebroken zodat in basis het waardevol casco en het kenmerkende ensemble blijft bestaan. Binnenin wordt per entiteit een eenvoudige en geïsoleerde omlopende wand voorzien die tegelijk als draagstructuur en als robuuste afwerking dienst doet. Er volgt geen enkele reconstructie. Wat we toevoegen is van vandaag; prijsbewust, functioneel, low-tech en met hoge eisen naar comfort en duurzaamheid.

nieuwe en bestaande volumes

Het bestaande ensemble breiden we in de tweede bouwlijn uit met drie nieuwe volumes die elk op zich rationeel worden vorm gegeven, het programma functioneel vervolledigen en zich op een evidente manier schikken. Door het schikken creëren we publieke ruimte; een voorplein dat aansluit op de as die het dorp en de recreatiezone verbindt en een binnenplein dat licht geeft aan het programma en via een nieuwe doorgang ademruimte aan de Sint-Bavostraat. Beide pleinen ontmoeten elkaar in de centrale inkomruimte van het nieuwe ontmoetingscentrum.